Dzieje Uniwersytetu Warszawskiego 1816-1915

Tom pierwszy "Dziejow Uniwersytetu Warszawskiego" obejmuje historie warszawskiej uczelni od momentu jej powstania w 1816 r. do wybuchu I wojny swiatowej. Autorzy, oprocz syntetycznej prezentacji dziejow instytucji, kresla tez plastyczne portrety spolecznosci pracownikow i studentow UW oraz - co szczegolnie istotne, zwazywszy na dramatyzm losow Polski w ostatnich dwoch stuleciach - opowiadaja historie stosunkow uczelni z wladzami politycznymi. Poczatki Uniwersytetu siegaja Ksiestwa Warszawskiego, kiedy utworzono w Warszawie Szkole Prawa i Nauk Administracyjnych oraz Szkole Lekarska. Uniwersytet powstal ostatecznie w 1816 r., stajac sie zwienczeniem edukacyjnego systemu Krolestwa Polskiego i waznym osrodkiem ksztalcenia polskiej inteligencji. Po upadku powstania listopadowego zostal zlikwidowany - w Warszawie istnialy wowczas juz tylko szkoly polwyzsze. W latach 1862-1869 Szkola Glowna, choc nienazwana uniwersytetem, pelnila w istocie jego role. Po stlumieniu powstania styczniowego Szkole przeksztalcono w rosyjskojezyczny Cesarski Uniwersytet Warszawski. Bywal on czesto uznawany przez Polakow za cialo obce, jednak przygotowujacy publikacje autorzy uznali, ze bledem byloby pomijanie lub marginalizowanie tej fazy dziejow UW. Cesarski Uniwersytet Warszawski nie byl zupelnie oddzielony od zycia polskiego spoleczenstwa: przez dlugi czas wiekszosc jego studentow stanowili Polacy, Polacy znajdowali sie tez wsrod wykladowcow. Historia rosyjskojezycznego UW to wazny fragment dziejow rosyjsko-polskich stosunkow w tamtym okresie. Poza tym Cesarski Uniwersytet Warszawski zasluguje na uwage jako jedna z uczelni imperium, majaca swoje osiagniecia. Ewakuacja rosyjskiego uniwersytetu do Rostowa nad Donem, przeprowadzona w 1915 r., gdy Rosjanie opuszczali Kraj Przywislanski, i tamtejsza, blisko dwuletnia dzialalnosc pod szyldem "warszawskim", zamykaja pierwszy tom "Dziejow". Trzy bogato ilustrowane tomy "Dziejow Uniwersytetu Warszawskiego" to pierwsza od blisko 40 lat proba calosciowego przedstawienia historii UW obejmujaca dzieje uczelni od momentu powstania do czasow wspolczesnych.